در دنیای کسب و کارهای اینترنتی یه تعریف مدام هر حال مطرح شدن و تکامل است. این تعریف که کسب و کارها را برای رسیدن به مشتریان هدف کمک می‌کند، بازاریابی دیجیتال یا همان دیجیتال مارکتینگ (Digital Marketing) نام دارد. در ادامه با این مقاله آموزشی در سایت فوربو همراه باشید.
یک پیشنهاد: مقالات سایت فوربو به گونه‌ای نگارش می‌شوند که در راستای تکمیل یک هدف باشند. به همین دلیل در ابتدای مقالاتی که ارتباط‌هایی با یک دیگر دارند، سطری با عنوان پیش‌نیاز نوشته می‌شود که توصیه می‌کنیم، آن را هم مطالعه کنید، زیرا برخی عناوین ممکن است در این مقاله مطرح شوند اما توضیح کامل آنها در مقاله پیش‌نیاز باشد. همچنین سعی می‌کنیم کلمات کلیدی هر مقاله را به صفحه مربوطه لینک دهیم تا شما در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر به همه مقالات آن موضوع دسترسی داشته باشید.
بازاریابی دیجیتال یا همان دیجیتال مارکتینگ (Digital Marketing) روشی نوین در کسب و کارها بوده که به‌منظور افزایش فروش و یا گسترس سهم بازار، توسط ابزارهای دیجیتال فرآیندهای بازاریابی را انجام می‌دهند. اولین بخش مهم در این تعریف، استفاده از ابزارهای دیجیتال و جدیدی است که به‌سرعت در بین مردم فراگیر شده است. دومین بخش مهم مربوط به دیجیتال مارکتینگ، پیدا کردن مشتری‌های هدفمند است. زیرا تا پیش‌از این تعریف با تبلیغات گسترده هم کسب و کارها می‌توانستند مشتری جذب کنند اما هزینه زیادی باید بابت آن داده و مشتری هدف را هم سخت‌تر پیدا می‌کردند.
در این قسمت قصد بررسی تاریخچه دیجیتال مارکتینگ را نداشته و بیشتر هدف جریان شروع آن بوده است. این تعریف که برای اولین بار در سال ۱۹۹۰ به صورت رسمی مطرح شد، به کسب و کارها کمک کرد که هدفمندتر بازاریابی خود را انجام دهند. تا پیش‌از این مدل تبلیغات بیشتر به شیوه‌های سنتی بیلبورد و مجلات خلاصه می‌شد. در دیجیتال مارکتینگ باید از ابزارهای دیجیتال جهت بازاریابی استفاده کرد.
بسیار ساده می‌توان گفت که اولین تبلیغ‌دهندگان به تلویزیون، اولین قدم بازاریابی دیجیتال را برداشته‌اند، زیرا ترجیح داده‌اند به‌جای روزنامه و مجله و سطح شهر، مخاطبین بیشتری را هدف قرار دهند. مخاطبین بیشتر را هدف قرار دادن به معنی جذب مخاطب هدف و یا حتی بازار هدف نیست، به همین منظور امروزه بسیار بر روی این مورد در تعریف جدید دیجیتال مارکتینگ تاکید می‌شود.
دیجیتال مارکتینگ صرفا به کسب و کارهای آنلاین خلاصه نمی‌شود و پیشروهای این تعریف در ابتدا شرکت‌های تولیدکننده و کارخانه‌های صنعتی بوده‌اند. اما امروزه با گسترش کسب و کارهای اینترنتی و بیزینس‌های آنلاین، این تعریف در فرم آنها باید انجام شود. یعنی همه شرکت‌ها برای اسفتاده از ابزارهای نوین دیجیتال مارکتینگ باید در اولین قدم خود را آنلاین کرده و مشابه کسب و کارهای اینترنتی عمل کنند. اهداف خود را مشخص کرده و به یک استراتژی دیجیتالبرسند.
دیجیتال مارکتینگ همانطور که مطرح شد برای هدفمند بودن تاکید دارد. اگر شاخصه هدفمندی در تبلیغات وجود نداشت، همچنان باید شاهد تبلیغات گسترده بی‌هدف می‌بودیم. در بازاریابی دیجیتال تعاریف بسیاری مطرح شده که همگی سعی می‌کنند تا شما بهتر بازار هدف و مخاطبین هدف خود را پیدا کرده و هوشمندانه آنها را نسبت به کسب و کار خود آگاه کنید. به همین منظور چشم‌بسته نمی‌توان وارد این حوضه شد و تنها با هزینه کردن در شرکت‌های دیجیتال مارکتینگ، به موفقیت رسید. تعیین سیاسیت‌های کاری و اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت هر کسب و کار مقدمه‌ای برای تعیین یک استراتژی دیجیتال است.
شناسایی ویژگی‌ها و خدمات کسب و کار، شناخت و آنالیز بازار و رقبا، تعیین اهداف در بازه‌های زمانی مشخص، بررسی روش ورود به فضای رقابت، رقابت کردن و… نمونه‌هایی از طرح‌هایی هستند که پیش از ورود به حوضه دیجیتال مارکتینگ باید توسط یک کسب و کار لیست شوند. بعد از این مورد نوبت به اجرای آن می‌رسد. اجرای طرح‌های بازاریابی دیجیتال نیازمند آگاهی از روش‌های آن بوده که در قسمت بعد به بررسی آنها می‌پردازیم.
دیجیتال مارکتینگ امروزه بر بستر ابزارهای دیجیتال جدید مانند، کامپیوترهای شخصی، لپ‌تاپ، موبایل و تبلت صورت گرفته و در طرح استراتژی آن باید بتوان از هر طریقی که مخاطب جذب کرد. برای ورود و اجرای عملیات دیجیتال مارکتینگ باید از اینترنت استفاده کنیم. استفاده از اینترنت اولین تعریف دیجیتال مارکتینگ یعنی بازاریابی اینترنتی را مطرح می‌کند. خود بازاریابی اینترنتی زیرشاخه‌هایی دارد که شامل بخش‌های اصلی دیجیتال مارکتینگ است اما همه اصول دیجیتال مارکتینگ به این خلاصه نشده و بخش تبلیغات آنلاین نیز وجود دارد.
از آنجایی که همه روش‌های مطرح شده در دیجیتال مارکتینگ بر بستر فضای اینترنت انجام می‌شود، بسیاری آن را تنها بازاریابی اینترنتی یا همان Internet Marketing می‌نامند. غلط هم نیست اما بازاریابی اینترنتی مهم‌ترین روش‌های دیجیتال مارکتینگ را شامل می‌شود. در تعریف بازاریابی اینترنتی باید گفت که شامل روش‌هایی برای بازاریابی بوده که بر بستر یک وب‌سایت انجام می‌شود. یعنی اولین قدم عملی برای اجرا برنامه دیجیتال مارکتینگ، راه اندازی یک کسب و کار اینترنتی بر بستر یک وب‌سایت است. سپس پس از راه‌اندازی باید با استفاده روش‌های بازاریابی زیر، محصول و یا خدمات خود را معرفی کنید.
اولین تعریف زیرشاخه در بازاریابی اینترنتی، بازاریابی محتوا (Content Marketing) نام دارد. در بازاریابی محتوا باید با استفاده از هر نوع محتوای متنی، تصویری، ویدویی و صوتی مخاطبین هدف خود را جذب کنید. در این نوع بازاریابی افزایش مخاطبین و افزایش فروش از طریق محتوا صورت می‌گیرد. بازاریابی محتوا شامل تعریف‌هایی برای هر یک از نوع محتوا است. مانند بازاریابی اینفوگرافیک (Infographic Marketing)، بازاریابی ویدویی (Video Marketing) و همچنین بازاریابی پادکست (Podcast Marketing). برای تولید محتوا در جهت اهداف بازاریابی دیجیتال باید اصول بازاریابی محتوا که در مورد بعدی به آن اشاره شده است را رعایت کرد. به همین منظور توصیه می‌کنم مقاله آموزش تولید محتوا را هم مطالعه کنید.
دومین تعریف کلی که درست پس از تولید و بازاریابی محتوا باید مورد استفاده قرار بگیرد، بازاریابی موتور جستو (Search Engine Marketing) است. در این نوع از بازاریابی باید با استفاده از تکنیک‌هایی سایت خود در صفحه نتایج موتورهای جستجو مانند گوگل، مطرح کنید. این تعریف شامل دو زیر دسته، سئو و بهینه سازی موتور جستجو (Search Engine Optimization) یا همان SEO و همچنین پرداخت کلیکی (Pay Per Click) یا همان PPC می‌شود. بهنیه سازی موتور جستجو مهم‌ترین بخش این نوع بازاریابی بوده و باید حتما آن را فرا گرفته و از آن در بازاریابی اینترنتی خود استفاده کنید.
در بازاریابی ایمیلی (Email Marketing) باید به شکلی هوشمندانه به مخاطبینی که از طریق دو روش بازاریابی محتوا و بازاریابی موتور جستجو بدست آوردید، آنها را علاقه‌مند که کسب و کار خودتان کنید تا مشتری همیشگی شما باقی بمانند. ارسال ایمیل باید از طریق سرویس‌هایی مانند میرلایت (MailerLite) و میل چیمپ (MailChimp) استفاده کنید. این مدل از بازاریابی می‌توانند به منظور جلب اعتماد کاربر و وفاداری، برندسازی، تبلیغات و فروش محصول انجام شود.
بازاریابی رسانه های اجتماعی (Social Media Marketing) که به اختصار SMM نامیده می‌شود، یکی از جدیدترین روش‌های بازاریابی بوده که تمرکزش بر روی شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توییتر، گوگل پلاس، اینستاگرام و … است. در این نوع از بازاریابی باید با استفاده از طرح‌های گرافیکی اختصاصی و مطالب مفید و البته کوتاه، مخاطبین خود را علاقه‌مندتر کنید. این مدل مشابه بازاریابی ایمیلی، می‌تواند به‌منظور جلب اعتماد، برندسازی، تبلیغات و همچنین برپا کردن یک چالش و مسابقه نیز استفاده شود. اما بحث برندسازی آن از بقیه بیشتر اهمیت دارد.
تبلیغات (Advertising) بعد از بازاریابی اینترنتی به عنوان دومین دسته اصلی دیجیتال مارکتینگ شناخته می‌شود. تبلیغات هدفمند در بازااریابی دیجتال می‌تواند در کنار روش‌های اصولی آن شما را زودتر به نتیجه برساند. تبلیغات که در علم دیجیتال مارکتینگ در دو دسته تبلیغات هدفمند (Targeted Advertising) و نیز تبلیغ مستقیم (Native Advertising) تقسیم می‌شود. برای مثال تبلیغات هدفمند گونه‌ای از تبلیغات است که در آن به ازای هر کلیک پول پرداخت می‌کند، آن هم نه برای هر کلیک، بلکه کلیک‌هایی که خودتان در شبکه تبلیغات موردنظر تعیین کرده‌اید که چه افرادی اینکار را انجام دهند. اما در تبلیغات مستقیم مانند تبلیغات بنری (Banner Advertising) و یا تبلیغات ویدویی، شما محصول یا خدمات خود را مستقیما تبلیغ می‌کنید و هدفمندی خاصی در آن وجود ندارد.
چارچوب کلی روش‌های دیجیتال مارکتینگ تابه‌اینجا معرفی شد اما در کنار این تعاریف تاکتیک‌هایی وجود دارد که توسط شرکت‌هایی مورد استفاده قرار گرفته و موفقیت‌آمیز هم بوده است و در آنها را می‌توان در کنار روش‌های اصلی استفاده کرد. این تاکتیک ها همانند روش‌های معرفی شده اصولی و اثبات شده نیستند و دلیل آن هم این است که برای هر نوع کسب و کار مناسب نبوده و بلکه در زمان‌های خاص و یا موقعیت‌های دشوار از آنها استفاده کرد. همچنین همه این تکتیک‌ها در اصل مربوط به دیجیتال مارکتینگ نشده و روش‌هایی از بازاریابی هستند که کسب و کارهای انلاین هم می‌توانند آنها در بین برنامه‌های دیجیتال مارکتینگ خود پیاده کنند.
در مدل بازاریابی اجازه‌ای (Permission Marketing) مردم، مخاطب و یا کاربر را رضایت خودشان، از شما می‌خواهند خدمات و یا سرویس‌تان را معرفی کنید. در دنیای دیجیتال و آنلاین امروز، مدل‌های مختلفی در حوزه دیجیتال مارکتینگ برای بازاریابی اجازه‌ای وجود دارد.
بازاریابی دهان به دهان (Word of Mouth Marketing) که به‌اختصار WOMM نامیده می‌شود است. در این مدل از بازاریابی یک مصرف‌کننده (Consumer) پس از استفاده از محصول و یا خدماتی، تجربه خودش را با شخص دیگری در میان می‌گذارد. حال اگر این تجربه رضایت‌بخش بوده باشد و فرد دیگر با اعتماد به شخص اول از محصول استفاده کند، یعنی از طریق بازاریابی دهان به دهان یک کسب و کار مشتری جدید کسب کرده است.
بازاریابی درون‌گرا (Inbound Marketing) شیوه‌ای از بازاریابی است که در آن ارتباط بین مشتری و کسب و کار از طریق مشتری آغاز می‌شود. یعنی این مشتری یا در بیان دیجیتال، کاربر است که به سراغ شما می‌آید و از شما سوال پرسیده و یا خرید می‌کند. در این مدل از بازاریابی باید بتوانید نیازی را در مخاطبین ایجاد کنید تا به سراغ شما بیایند و آنها آغازگر رابطه مشتری و کسب و کار باشند.
برعکس بازاریابی درون‌گرا، در بازاریابی برون‌گرا (Outbound Marketing) این شما هستید که کسب و کار خود را به مشتری مرتبط می‌کنید. این نوع از بازاریابی از طریق روش‌های تبلیغات مستقیم صورت می‌گیرد و کسب و کار هرجایی که بشود، سعی می‌کند محصول یا خدمات خود را به مشتری معرفی کند.
بازاریابی چریکی یا پارتیزانی (Guerrilla Marketing) یک روش نامتعارف برای بازاریابی در مدت زمان کوتاه و با بودجه محدود است. بازاریابی چریکی به صورت مستقیم با مردم (که شاید مشتری شما شوند) در ارتباط است. نقاشی برند شما در سطح شهر در پارک و روی اتوبوس و… یک شیوه تبلیغات مستقیم در بازاریابی چریکی بوده و یا برای مثال شرکت بیمه‌ای که برای معرفی خدمات بیمه موبایل خود، دزد استخدام می‌کند تا موبایل افراد را بزند و سپس شرکت را معرفی کنند، هم نمونه‌ای دیگر از بازاریابی چریکی است. در این نوع از بازاریابی خلاقیت حرف اول را زده و اگر آن را نداشته باشید فقط به برند خود ضربه زده‌اید.
بازاریابی ویروسی یا وایرال مارکتینگ (Viral Marketing) شیوه‌ای از بازاریابی بوده که طرح آن باید در استراتژی هر کسب و کاری در ابتدا تعریف شود. بازاریابی ویروسی که بر محتوا تاکید دارد، به این مورد اشاره می‌کند پیام شما (در قالب محتوا متنی، تصویری، ویدویی و صوتی) باید قابلیت انتشار و به‌اشتراک‌گذاری داشته باشد. این روش مدل دیجیتال آن بوده در گذشته شرکت‌هایی که یک محصول بسیار عالی را تولید می‌کردند، خودبه خود مردم از طریق روش بازاریابی دهان به دهان (Word Of Mouth Marketing) آن را به هم معرفی کرده و آن را تبلیغ می‌کردند
در بازاریابی تاثیرگذار (Influencer Marketing) شما باید برای گسترش و توسعه کسب و کار خود از افراد تاثیرگذار حوضه کاری خودتان استفاده کنید. این افراد که امروزه پیدا کردن‌شان از طریق شبکه‌های اجتماعی آسان شده می‌توانند یک تبلیغ بسیار موثر برای شما بکنند، به‌شرطی که کاملا مرتبط با حوضه کاری‌تان باشند و تنها استفاده از افراد مشهور برای شما مفید نیست.